نوشته شده توسط دکتر دیانت

آکادمی مالی یاس و گروه شرکت های آرک

امروزه شرکتهای توانمند جهت کسب سود بیشتر، معافیتهای مالیاتی ، رعایت اصل مهم تنوع در سرمایه گذاری ([۱]پورتفولیو) جهت کاهش ریسک بازار ، تضمین باز پرداخت وام ها و نیز شریک شدن در شهرت و خوش نامی شرکت های تابعه ، اقدام به تشکیل شرکت های [۲]هلدینگ می نمایند.

به تعریف ویکی پدیا ، شرکت هلدینگ ،  شرکتی سهامی است که دارای شرکت‌های زیرمجموعه دیگر بوده و کنترل شرکت‌های زیرمجموعه (تابعه) ، مستقیماً زیر نظر مدیران و هیئت مدیره ی شرکت اصلی (مادر ) می باشد . بنابراین این شرکتها از طریق مالکیت سهام ، فعالیتهای شرکت های تابعه خود را کنترل می نمایندکه درصد این مالکیت بر اساس قانون تجارت ایران بیش از پنجاه درصد کل سهام شرکت های تابعه است. باید توجه داشت که اگر شرکت های هلدینگ کاری غیر از مدیریت و کنترل شرکت _های تابعه داشته باشند ، بعنوان یک شرکت سرمایه گذاری محسوب می شوند . اصطلاح [۳]گروه ،  شامل واحد اصلی و تمام واحدهای فرعی آن است که مشمول شرکت اصلی نیز میشود یعنی می توانیم به جای اینکه بگوییم شرکت هلدینگ ایران خودرو، از واژه گروه ایران خودرو استفاده نماییم.

 دراینجا لازم است اشاره شود که شرکت تابعه یا فرعی با اصطلاحی بنام شرکت همبسته ، متفاوت است . شرکت همبسته به شرکت _هایی اطلاق می گردد که شرکت اصلی در شرکت های تابعه آن سهامدار نبوده ولی حسب مورد ، دارای مدیریت مشترک می باشند که در این حالت تابع قانون هلدینگ نمی شوند.

انواع شرکتهای هلدینگ

در مجموع چهار نوع شرکت هلدینگ وجود دارد:

1. هلدینگ هایی که از یک شرکت بزرگ ایجاد شده اند مانند هلدینگ ایران خودرو.
2. هلدینگ های محصولی یعنی همه شرکتهای آن یک نوع محصول تولید میکنند.
3. هلدینگ های زنجیره تامین یعنی همه شرکت های آن در راستای نیل به یک هدف مشترک فعالیتهای گوناگون دارند مانند هلدینگهای نفتی از عملیات اکتشاف تا پخش.
4. هلدینگ مختلط یعنی از شرکت هایی با فعالیتهای مختلف ایجاد شده است.

انواع روش‌های مدیریتی برای اداره و کنترل شرکت تابعه

روش اول- مدل برنامه ریزی استراتژیک در این روش، شرکت اصلی ، نقش طراح اصلی برنامه ها را داشته و مسئولیت های شرکت _های تابعه را مشخص میکند. در این روش مدیران می بایست دارای اطلاعات کاملی از شرکتهای تابعه باشند زیرا که کمبود دانش، سبب ایجاد خطرات اقتصادی می‌شود.

روش دوم- مدل کنترل مالی ، در این روش افراطی ترین نوع تفویض اختیار است. شرکت اصلی، فقط در نقش یک سهامدار است و کنترل مالی شرکت اصلی، به مواردی چون تخصیص سرمایه، تعیین اهداف اقتصادی، ارزیابی کارآیی، مداخله برای اصلاح بازار مالی محدود میشود و شرکتهای تابعه با آزادی کامل به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.

روش سوم- مدل کنترل استراتژیک،  در این روش بر پایه فرآیند توافق بر برنامه های اصلی طراحی شده توسط شرکت اصلی استوار است. شرکت اصلی با تسهیل ارتباطات و ایجاد اشتراک مساعی میان شرکتهای تابعه، به ایجاد ارزش افزوده می پردازد.

از آنجایی که شرکت اصلی تنها براساس مسائل مالی شرکتهای تابعه تصمیم گیری میکند( قوانین بورس و اوراق بهادار)، به  هر اندازه که یک کسب و کار گسترش و توسعه یابد به همان میزان هم گردش مالی آن سازمان و یا شرکت ها بیشتر خواهد شد و نیز  تعداد کارکنان هم در این شرکت ها افزایش پیدا خواهند کرد. به عبارت دیگر می توانیم بگوییم که هرچه میزان فروش و یا همان گزارش های مالی بالا رود ، نیاز به سیستم کامل تری برای ثبت حساب مالی  شرکت و یا سازمان ایجاد خواهد شد. به همین دلیل شرکت های هلدینگ باید نرم افزاری را برای کارخود انتخاب کنند که بتواند جوابگوی این رشد و گسترش باشد.

درهمین راستا شرکت اصلی می بایست دسترسی کاملی جهت نظارت و بررسی مالی و نیز اخذ گزارشات مالی از شرکت های تابعه را داشته باشد. از آنجا که ممکن است شرکت های تابعه دارای فعالیت یکسان نباشند ، لذا میبایست شرکت اصلی و شرکت های فرعی از نرم افزارهای جامع و یکسانی (اصطلاحا نرم افزارهای [۴]چند شرکته)جهت تمرکز حساب ها ونیز انبارها استفاده نمایند.

از دیگر محاسن یک سیستم یکپارچه چند شرکته، استفاده از سیستم جامع انبار می باشد که یکسان سازی انبارها و یا انتقال اقلام بین انبارها ، کنترل و استفاده از روش های مختلف قیمت گذاری انبارها ، مدیریت انبارهای  شرکت های تابعه را برای شرکت اصلی میسر و ساده می سازد.

درصورتی که فعالیت های شرکت های تابعه متفاوت باشد ، پروژه محوری نرم افزار های مالی آنها می تواند به مدیریت مالی و کنترل هزینه ها و در نتیجه  افزایش میزان سودآوری شرکتهای تابعه کمک شایانی نماید.

امکان تهیه گزارشات حرفه ای در نرم افزارهای حسابداری تکمیل کننده و تسهیل کننده تصمیم گیری های مدیریتی در جهت بررسی و تخمین چرخه عمر شرکت های تابعه میباشد.

بنابراین دقت و سهولت کاربری و امکانات بالای نرم افزارهای حسابداری ، سبب افزایش عمر فعالیت شرکت ها شده و دوام فعالیت اقتصادی شرکت های هلدینگ را تضمین می نماید.