نکته بسیار مهمی که در مدیریت نوین امروز مشاهده می شود “ارزیابی” و “قیاس”(Benchmarking)  است، روشی که هدفمندانه به ارزیابی و قیاس چندین بنگاه اقتصادی می نشیند، تا با دریافت حاصل از این ارزیابی بتوان شرایط بهینه را برای فعالیت ثمر بخش یک فرایند تدوین کرد.

 در این مقوله لازم است روش های عملی و تجربی که نتیجه های مثبت داده اند مد نظر قرار گیرند و سپس شرایط خود را با این نتیجه های مثبت تطبیق دهیم. مهم است که روش های علمی و تجربی را قبول داشته باشیم و وقتی قبول کردیم دیگر اما و اگر برای آن ها نگذاریم و فرایند مورد نظر خود را با آن ها منطبق کنیم، چون هم زمان اتخاذ تصمیم برای بهینه سازی را کوتاه می کنیم و هم به بهترین شیوه عملی (Best Practice) و یا بهترین راه حل دست پیدا می کنیم.

 برای ارزیابی و قیاس شیوه های زیر متداول هستند:

۱-ارزیابی داخلی (Internal Benchmarking) این روش درون سازمانی است و به این ترتیب است که در واحدهای خویش به ارزیابی بروندادها می پردازد و حالت ها و نتیجه های بهینه را به عنوان دستورالعمل اجرایی برای همه واحدها تدوین می کند.

 ۲- ارزیابی رقابت (Competetive Benchmarking) در این روش، نتیجه ها و بروندادهای بنگاه های اقتصادی مشابه در بازار رقابت ارزیابی می شوند. اجرای این روش نیازمند تدارکی کامل و پرمحتواست که فقط با داشتن اطلاعات یکپارچه (Intergrated Information) در بنگاه های اقتصادی میسر است. نتیجه مثبت این گونه ارزیابی بهینه کردن فرایند، محصول و خدمات در ارتباط با رقیبان و مشتریان است. داشتن اطلاعات یکپارچه نه تنها در ارزیابی، بلکه برای اجرای مدیریت هوشمند بر پایه همدلی و مشترک اندیشی اجتناب ناپذیر است. تمام فعالیت های یک فرایند زمانی ثمربخش و نتیجه محور هستند که در کل بنگاه اقتصادی اطلاعات یکپارچه وجود داشته باشد.

۳-ارزیابی کاربردی (Functional Benchmarking) این روش ارزیابی با بنگاه اقتصادی مشابه، لیکن در بازارهای رقابتی متفاوت است. برای نمونه شیوه ها و فرایندهای واحد خدمات و پشتیبانی یک بنگاه اقتصادی مشابه در بازارهای رقابتی متفاوت بررسی و با بنگاه اقتصادی خویش مقایسه و ارزیابی می شوند و سپس یک برنامه بهنگام سازی تدوین می شود، تا بتوان بیش از پیش حجم بازار خودی و رضایت مشتریان را افزایش داد.

 ۴- ارزیابی ژنریک یا اریابی بهترین عملکرد (Generic Benchmarking) در این روش فرایندها و روش های اجرایی شرکت ها و بنگاه های اقتصادی مورد ارزیابی قرار می گیرند و نتیجه های به دست آمده از شرکت ها و بنگاه های اقتصادی دیگر با هم مقایسه می شوند، تا بتوان بهترین عملکرد را تدوین نمود. برای نمونه می توان از زمان بارگیری و تخلیه کشتی ها، زمان سوخت رسانی و نظافت هواپیماها نام برد.

حال با بررسی اجمالی شیوه های مدیریت و همچنین شیوه ها و روش های ارزیابی باید مسئولین و افراد یک جامعه به ویژه دست اندرکاران اقتصاد و صنعت در یک وارسی و مقایسه دقیق و جامع از اوضاع و احوال اقتصادی-صنعتی ایران با کشورهای پیشرفته خود به قضاوت بنشینند که ایران در این ابعاد کجاست و با این ابعاد به کجا خواهد رفت.

باید واقعیت های پیشرفت را نگاه کرد، لمس کرد و واقعیت های موجود در ایران را نیز بدون حب و بغض و توهین و اهانت و افتخار به نقدپذیری برای آبادی و آبادانی و آزادی و سربلندی ایران پذیرفت تا راه های صحیح و مناسب برای رسیدن به اهدافی که باید تدوین شوند، انتخاب شوند.