مقدمه:

کشاورزي و دامداري درایران داراي ریشه کهن و سابقه اي طولانی است که تاچنددهه قبل براي رفع نیازهاي خانوادگی مورد بهره برداري قرارمی گرفت و تولید مازاد برمصرف شخصی نیز براي تامین سایر احتیاجات به بازار عرضه می شدبنابراین تا آن زمان کشاورزي و دامپروري به عنوان صنعت مطرح نبوده و ضرورتی براي نگهداري حساب و تعیین قیمت تمام شده و اطلاع از سود

یا زیان ناشی از عملیات تولید ضروري به نظر نمی رسید. با افزایش جمعیت از یک سو و محدودیت منابع طبیعی لازم براي کشاورزي و دامپروري به روش سنتی و پیشرفت تکنولوژي در تولید صنعتی محصولات کشاورزي و دامپروري از سويدیگر، سرمایه گذاري بخش هاي عمومی وخصوصی در جهت صنعتی کردن تولیدات کشاورزي و دامپروري براي تامین نیازهاي اولیه جامعه اجتناب ناپذیر شد، صاحبان سرمایه ومدیران صنایع دامپروري و کشاورزي براي حداکثر کردن بهره وري و امکان رقابت نیاز به آمار و اطلاعاتی داشتند که ازجمله آنها می توان به: 

۱-  آمارو اطلاعات دقیق ازکمیت وارزش ابزار تولید و محصولات تولیدي

۲-   امکاناعمال کنترل هاي لازم درمراحل مختلف تولید

۳ -مقایسهعملکردواقعی با استانداردهاي موجود

۴- امکان محاسبه قیمت تمام شده وتعیین حداکثر سودآوري درمراحل مختلف تولید اشاره نمود

کمیته تدوین استانداردهاي حسابداري به دلایل زیرتدوین استاندارد حسابداري مربوط به فعالیت هاي کشاورزي را ضروري تشخیص داده است:

الف.استفاده از روش هاي حسابداري متفاوت توسط شرکت ها براي معاملات و رویدادهاي مشابه،

ب.مستثنی شدن فعالیت هاي کشاورزي از دامنه کاربرد بعضی ازاستانداردهاي حسابداري موجود هماننداستاندارد حسابداري شماره۸ باعنوان حسابداري موجودي مواد و کالا و استاندارد حسابداري شماره۳ باعنوان درآمد عملیاتی

ج. ماهیت خاص فعالیت هاي کشاورزي ازجمله وجود دگردیسی زیستی، و

د. هماهنگی بیشتر با استانداردهاي بین المللی حسابداري باتوجه به تدوین استاندارد بین المللی حسابداري شماره۴۱ با عنوان کشاورزي.

کاربرد این استاندارد در حسابداري موارد زیر الزامی است،مشروط بر اینکه به فعالیت کشاورزي مربوط باشد:

الف. دارایی هاي زیستی. تولیدکشاورزي درزمان برداشت.

مفاهیم و اصطلاحات:

دامداري: دامداري به واحدهاي پرورش دام که با تعداد محدود و به روش سنتی دام نگهداري می شود اطلاق می شود.

دامپروري: به واحدهای یکه به طریق صنعتی و باتوجه به روش هاي اصلاح نژاد،دام پرورش می دهند اطلاق می شود

دارایی هاي ثابت زنده:دارایی هاي ثابت زنده شامل انواع دام زنده داشتی،درختان مثمر و غیرمثمر و ریشه گیاهان بیش از یکساله است، کهبه عنوان

ابزار مولد مورد بهره برداري قرار می گیرند.

دام داشتی:دام داشتی دامی است که براي تولید شیر و گوساله (اعم از ماده ویا نر)  مورداستفاده قرار می گیرد.

دام گوشتی : دام گوشتی به دام هاي نر که براي تولید گوشت پرورش داده می شود اطلاق می شود.

جنین: به گوساله هاي قبل ازتولد اطلاق می شود در گاو، زمان شکل گیري آن از هنگام مثبت بودن تست آبستنی آغاز و تا تولد یا سقط جنین ادامه دارد.

گوساله ماده و نر :  معمولا جنین بعد ازتولد تاسن۱۵ الی۱۸ ماه ( برحسب نر یا ماده بودن)گوساله نامیده می شود به طور کلی گوساله هاي نر به منظور بهره برداري ازگوشت آنها (به جز موارداستثنایی که براي تولید مثل) نگهداري می شود و گوساله هاي ماده براي تولید مثل وشیر مورد استفاده قرار می گیرند.

تلیسه: به گوساله ماده که پس ازبلوغ جنسی اعم از اینکه آبستن یا غیر آبستن باشد و یا سقط جنین کرده و لی هنوز اولین زایش را انجام نداده است اطلاق می شود.

استهلاك گاو نر: به طور معمول،تعیین ارزش دام براساس مقدار گوشت آنهاست، ولی گاوهاي نري که براي تولید مثل استفاده می شوند از بهترین وسالم ترین نوع و از نژاد اصیل انتخاب می شوند و ارزش آنها بیش از دام هاي نری است که براي استفاده از گوشت پرورش داده می شوند.

استهلاك گاوهايماده : دورهباروري و تولید شیر دام ماده محدود است وپس از سپري شدن مدت فوق گوشت آنها از مرغوبیت کافی برخوردار نبوده و ارزش آنها هنگام حذف کمتر ازدام هاي گوشتی است،بنابراین تفاوت ارزش گاو ماده از تاریخ شروع تولید گوساله وزمان حذف پس ازکسر ارزش لاشه باید مستهلک و به قیمت تمام شده تولید گوساله و شیر منظورشود.

تفکیک کشاورزي و دامپروري:

فعالیت هاي کشاورزي و دامپروري با این وجود که هریک تولیدکننده محصولات متنوع و مستقل می باشد عملا زنجیره تولید پیوسته اي را تشکیل می دهند و تولیدات آنها مکمل یکدیگرند.درصورت تمرکز دریک مجمتع تولیدي،براي امکان محاسبه جزئیات عوامل قیمت تمام شده هریک از محصولات،لازم است حساب قیمت تمام شده آنها به تفکیک و حساب سود و زیان هریک ازفعالیت هاي کشاورزي و دامپروري جداگانه محاسبه شوند.  تا مدیران هریک از واحدها نیز به حق سود وزیان واحد خود که یکی ازعوامل مهم ارزیابی عملکرد واحد مربوط

می دانند و تمایل به محاسبه مستقل سود و زیان واحد تحت سرپرستی خودرادارند.

بهايتمام شده گوساله:

تولید مثل گوساله درتمام طول سال ادامه دارد، بنابراین با در نظر گرفتن دوران پرورش که درمورد گوساله هاي نر حدود ۱۵ ماه وگوساله ماده۱۸ماه است روش محاسبه سفارش کار مناسب به نظر می رسد، دراینصورت براي پرورش هر سري گوساله که در یک مدت زمان معین متولدشده اند یک مرکز هزینه اختصاص داده خواهد شد.

عوامل هزینه قیمت تمام شده گوسالهعبارتاست از:گوساله تازه متولد شده(بهقیمت استاندارد)،موادمصرفی،دستمزد،سربار جابه جایی،فروش و حذف دام ها در طی سال بر حسب دامروز (نگهداري دام در مرکزهزینه) وبه نرخ استاندارد انجام می شود هزینه هاي تولید در طی سال به قیمت واقعی به حساب تولید منظور و خروج دام به قیمت استاندارد انجام می شود.

تولید کود: کود را می توان ضایعات ناشی از مصرف خوراك و یک محصول فرعی تلقی نمود،که کودهاي جمع آوري شده به نرخ حداقل قیمت فروش به عنوان موجودي قلمداد و ازقیمت تمام شده خوراك دام مصرفی برگشت داده می شود.

دگردیسی: شامل فرایندهاي رشد،تحلیل،تولید و تولیدمثل است که به تغییرات کیفی یا کمی دارایی زیستی می انجامد.

دارایی زیستی: عبارت است از حیوان یا گیاه زنده

دارایی زیستی مولد: عبارت است از یک دارایی که به قصد تولید مثل،اصلاح نژاد و یا تولید کشاورزي، باحفظ حیات دارایی زیستی،نگهداري می شود و قابلیت برداشت در بیش از یکسال را دارد.

دارایی زیستی غیر مولد: به طبقه هايی از دارایی هاي زیستی گفته می شود که واجد شرایط تعیین شده براي دارایی هاي زیستی مولد نیست

دگردیسی به یکی از نتایج زیر منجر می شود:

الف.تغییرات در دارایی ازطریق رشد )افزایش کمی و کیفی حیوان یا گیاه)،تحلیل کاهش در کمیت یا افت کیفیت حیوان یا گیاه یا تولید مثل یا تکثیر حیوان یا گیاه زنده

ب.تولید محصول کشاورزي از قبیل برگ چاي،پشم و شیر.

شناخت واندازه گیري

دارایی زیستی مولد باید بر مبناي بهاي تمام شده پس از کسر استهلاك انباشته و کاهش ارزش انباشته یا مبلغ تجدید ارزیابی شناسایی و گزارش شود.

به استثناي دارایی زیستی غیر مولد خریداري شده که تنها در زمان شناخت اولیه به بهاي تمام شده شناسایی می شود،دارایی هايزیستی غیر مولد باید در شناخت اولیه ودر تاریخ ترازنامه به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج برآوردي زمان فروش اندازه گیري شود.

درصورت عدم اندازه گیري ارزش منصفانه به گونه اي اتکاء پذیري دارایی زیستی غیر مولد باید به بهاي تمام شده پس از کسر هرگونه کاهش ارزش اندازه گیري شود. درهر زمان که بتوان ارزش منصفانه چنین دارایی را به گونه اي اتکاءپذیر اندازه گیري کرد ، واحد تجاري باید آنرا به ارزش منصفانه پس ازکسر مخارج برآوردي زمان فروش اندازه گیري کند. درصورتی که بازار فعالی وجود نداشته باشد، واحد تجاري از یک یا چندمورد زیر، براي تعیین ارزش منصفانه استفاده می کند: به شرط دسترسی:

  الف)قیمت هاي تضمینی اعلام شده توسط دولت   ب)آخرین قیمت معامله دربازار     ج)قیمت هاي بازار دارایی هاي مشابه

درآمدهاو هزینه هايناشی از اندازه گیري به ارزش منصفانه

درآمد ناشی از شناخت اولیه دارایی زیستی غیر مولد به ارزش منصفانه پس ازکسر مخارج برآوردي زمان فروش و نیزدرآمد یا هزینه ناشی ازتغییر در ارزش منصفانه پس ازکسر مخارج برآوردي زمان فروش دارایی زیستی غیرمولد،باید در سود و زیان دوره وقوع منظور شود.

درآمد یا هزینه ناشی از شناخت اولیه تولید کشاورزي به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج برآوردي، باید در سود یازیان دوره وقوع منظورشود واحدتجاري باید دارایی زیستی یا تولید کشاورزي را فقط زمانی شناسایی کند که:

الف .کنترل دارایی را در نتیجه رویدادهاي گذشته بدست آورده باشد،

ب. جریان منافع اقتصادي آتی مرتبط به دارایی به درون واحد تجاري محتمل باشد،