ماليات يکي از مهمترين ابزارهايي است که دولتها توسط آن سه هدف تخصيص منابع اقتصادي، توزيع مجدد درآمد و تامين هزينه هاي خود را پيگيري مي کنند. بنابراين تعيين سياست هاي مالياتي به شکلي که اين اهداف به دست آيند يکي از مسائل بسيار مهم در حوزه سياستگذاري مالياتي است. اعطاي معافيت ها و بخشودگي هاي مالياتي از موارد پيچيده و بااهميت و تاثيرگذار در همين راستا مي باشد.

به گزارش آخرین اخبار حسابداری به نقل از رسانه مالیاتی معافيت مالياتي طبق تعريف، تخفيف بخش يا حتي کل ماليات يک شخص حقيقي يا حقوقي براي مدت طولاني يا کوتاه است و به عنوان سياستي براي حمايت از بنگاه هاي اقتصادي بکار مي رود. استفاده از اين سياست، توجيهات اقتصادي و اجتماعي خاص خود را دارد اما معافيت مالياتي ممکن است براي يک منطقه، شخص، فعاليت ويژه يا به منظور کمک به قشري خاص اعطا شود. معافيت ها با توجه به اهداف توزيع درآمد و تخصيص بهينه منابع و جهت بخشيدن به فعاليت هاي اقتصادي و اجتماعي متناسب با اهداف هر جامعه اعمال مي شود.

اما از سوي ديگر اعطاي معافيت هاي مالياتي مي توانند آثار سويي نيز در اقتصاد داشته باشند که مي تواند موجب عدم شفافيت اقتصادي، عدم استقرار عدالت اجتماعي در بخش هاي مختلف گردد، بنابراين اصلاح و بازنگري معافيت هاي مالياتي ضروري است. از اين رو به منظور جلوگيري از اثرات مخرب معافيت هاي مالياتي، قانون جديد ماليات هاي مستقيم تغييرات اساسي داشته و فرايند آن مشخص و نظام مند شده است.

بر اين اساس، براي آن که کليه فعاليت هاي اقتصادي از شفافيت کامل برخوردار گردند، دولت به موجب قانون، موظف شده است در راستاي هدفمندسازي معافيت هاي مالياتي و شفاف سازي حمايت هاي مالي، محاسبه ماليات با نرخ صفر را جايگزين معافيت هاي مالياتي کند.

بر اساس اين تغييرات، مؤديان مشمول ماليات نرخ صفر بايد اظهارنامه، دفاتر و اسناد قانوني خود در زمان مشخص‌شده به سازمان امور مالياتي کشور تسليم کند و سازمان مالياتي نيز مکلف به بررسي اظهارنامه و تعيين درآمد مشمول ماليات مؤديان بر اساس مستندات، مدارک و اعمال نرخ صفر مالياتي مي باشد. به موجب قانون(ماده ۱۳۲ تا ۱۴۶ قانون ماليات هاي مستقيم)، به‌منظور تشويق و افزايش سرمايه‌گذاري‌هاي اقتصادي در مناطق کمترتوسعه‌يافته و محروم، درآمد واحدهاي توليدي و معدني به مدت ۱۰ سال و در ساير مناطق به مدت ۵ سال مشمول ماليات با نرخ صفر هستند. همچنين در سال‌هاي بعد از دوره محاسبه ماليات با نرخ صفر نيز تا زماني که جمع درآمد مشمول ماليات واحد به دو برابر سرمايه ثبت و پرداخت‌شده برسد، با نرخ صفر محاسبه مي‌شود. از سوي ديگر به منظور تقويت و تشويق صنعت گردشگري، درآمدهاي خدماتي بيمارستانها، هتل ها و مراکز اقامتي گردشگري نيز به مدت ۵ سال و در مناطق کمتر توسعه يافته به مدت ۱۰ سال با نرخ صفر محاسبه مي شود.

با توجه به اينکه هر چه ميزان مشارکت مردم در فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي افزايش يابد، رسيدن به توسعه راحت‌تر محقق خواهد شد و به بيان ديگر توسعه پايدار در گرو مشارکت است. بر اين اساس مناسب‌ترين شکل سازماني مشارکت اقتصادي تعاونيها هستند. از اين رو صددرصد درآمد شركت هاي تعاوني روستائي، عشايري، كشاورزي، صيادان، كارگري، كارمندي، دانشجويان و دانش آموزان و اتحاديه هاي آنها از ماليات معاف است.

براي تشويق هر چه بيشتر دانش، مهارت و ورزش درآمد حاصل از تعليم و تربيت در مدارس غيرانتفاعي اعم از ابتدائي، راهنمايي، متوسطه، فني و حرفه اي، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي غيرانتفاعي و درآمد مؤسسات نگهداري معلولين ذهني و حرکتي، باشگاه ها و مؤسسات ورزشي داراي مجوز از پرداخت ماليات معاف هستند.

همچنين وجوه پرداختي بابت انواع بيمه‌هاي عمر و زندگي از پرداخت ماليات معاف است و هزينه‌هاي درماني پرداختي هر مؤدي بابت معالجه خود يا همسر و اولاد و پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تکفل در يک سال مالياتي و همچنين حق بيمه پرداختي هر شخص حقيقي بابت انواع بيمه‌هاي عمر و زندگي و بيمه‌هاي درماني از درآمد مشمول ماليات مؤدي کسر مي‌گردد.

اين موارد تنها بخشي از معافيت هاي مالياتي در قانون جديد ماليات هاي مستقيم است، اما شرط برخورداري از همه معافيت ها تسليم اظهارنامه مالياتي در موقع مقرر قانوني است.