*تبصره: در صورت فروش به مصرف‌کننده نهایی درج مشخصات خریدار از نظر این آیین‌نامه الزامی نیست.

 ۲- صورتحساب نوع دوم که صرفاً در موارد استفاده از سامانه صندوق فروش (صندوق ماشینی "مکانیزه" فروش) صادر می‌شود باید دارای شماره سریال ماشینی، تاریخ و حداقل دربرگیرنده اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کد پستی فروشنده و مشخصات کالا یا خدمات ارائه‌شده، مقدار و مبلغ آن باشد.
در مورد بندهای ۱ و ۲ فوق تا زمانی که شماره اقتصادی صادر نشده است درج شماره یا شناسه ملی در صورتحساب الزامی است.

۷- سایر مقررات

صاحبان مشاغل علاوه بر موارد فوق نکات ذیل را نیز می‌بایست رعایت کنند:

 – تغییر روش نگهداری دفاتر، اسناد حسابداری از ماشینی (مکانیزه- الکترونیکی) به دستی و بالعکس طی سال مالیاتی یا دوره مالی حسب مورد مجاز نخواهد بود. (ماده ۹)

 – هر یک از دفاتر مزبور می‌تواند به‌صورت ماشینی (مکانیزه الکترونیکی) و دستی نگهداری شود و مؤدیانی که از هر یک از روش‌های فوق استفاده می کنند، مکلّف به رعایت الزامات مربوط طبق این آیین‌نامه در هر یک از روش‌های مذکور حسب مورد هستند. (ماده ۱۰)

 –  سازمان می‌تواند تمام یا برخی از مودیان موضوع این آیین‌نامه را طبق اعلام کتبی به مؤدی ذی‌ربط حداکثر تا شش ماه پس از پایان هرسال مالیاتی جهت اجرا از ابتدای سال مالی بعد به نگهداری دفاتر و اسناد حسابداری به‌صورت ماشینی (مکانیزه- الکترونیکی) مکلف کند. (ماده ۱۱)

  – اشخاصی که دفاتر و اسناد حسابداری خود را به‌صورت ماشینی (مکانیزه- الکترونیکی) نگهداری می‌ کنند، مکلفند حسب درخواست کتبی مأموران مالیاتیذی‌ربط، هنگام رسیدگی و ضمن ارائه دستورالعمل نحوه کار با نرم‌افزار مالی وحسابداری مربوط، رمز دسترسی لازم به اطلاعات نرم‌افزار را ارائه کنند، درغیر این صورت در حکم عدم تسلیم دفاتر خواهد بود. (ماده ۱۲)

–  مؤدیانی که از دفاتر و اسناد حسابداری ماشینی (مکانیزه-الکترونیکی) استفاده می‌کنند، مکلفند حسب درخواست کتبی ماموران مالیاتی ذی‌ربط، اطلاعات موردنیاز برای رسیدگی را در لوح فشرده، به ماموران یادشده ارائه کنند. (ماده ۱۳)
– مؤدیانی که از دفاتر و اسناد حسابداری دستی استفاده می‌کنند، مکلف‌اند حسب درخواست کتبی ماموران مالیاتی ذی‌ربط دفاتر و اسناد و مدارک را برای رسیدگی به ماموران مالیاتی یادشده ارائه کنند. (ماده ۱۴)

۸- نحوه ارائه اسناد و مدارک

صاحبان مشاغل می‌بایست به‌موجب ماده (۱۵) آیین‌نامه مذکور دفاتر و اسناد و مدارک را با درخواست کتبی اداره امور مالیاتی و یا گروه رسیدگی در روز و محل تعیین‌شده در برگ درخواست به اداره امور مالیاتی تحویل و توسط اداره مذکور صورت‌مجلس شود.

۹-موارد رد دفاتر

به‌موجب ماده (۱۶) آیین‌نامه فوق تخلف صاحبان مشاغل از تکالیف مقرر در موارد زیر موجب رد دفاتر می شود:
۱-درصورتی‌که دفاتر ارائه ‌شده نزد مراجع ذی‌ربط به ثبت نرسیده باشد یا فاقد یک یا چند برگ باشد.

۲- عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به‌شرط احراز

۳-تأخیر تحریر دفاتر روزنامه بیش از ۱۵ روز و تأخیر تحریر دفتر کل زاید بر حد مجاز مندرج در این آئین‌نامه

۴- عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکز طبق مقررات این آئین‌نامه

۵- در مواردی که دفاتر مزبور به ادعای مؤدی از دسترس وی خارج شده باشد و غیر اختیاری بودن موضوع مورد تائید بالاترین مسئول اداره امور مالیاتی ذی‌ربط قرار نگیرد.

۶- عدم تطبیق مندرجات دفاتر قانونی با اطلاعات موجود در سیستم‌های ماشینی (مکانیزه- الکترونیکی)، در مورد اشخاصی که از سیستم‌های مذکور استفاده می‌کنند.

۷-جای سفید گذاشتن بیش ‌از حد معمول در دفتر روزنامه

۸- عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر ثبت شده اعم از تحریر شده و نانویس

۹-تغییر نرم‌افزار حسابداری مورد استفاده در طی سال مالیاتی بدون اطلاع قبلی اداره امور مالیاتی ذی‌ربط

۱۰- تغییر روش نگهداری دفاتر، اسناد حسابداری از ماشینی (مکانیزه- الکترونیکی) به دستی و بالعکس طی سال مالیاتی یا دوره مالی

۱۱- تحریر دفاتر به ‌غیر از پول رایج کشور و زبان فارسی

۱۲- حذف برخی از عملیات در دفاتر الکترونیکی

*تبصره: در مورد بند ۸ این ماده چنانچه سفید ماندن برای ثبت تراز افتتاحی باشد، موجب رد دفاتر نخواهد بود و همچنین سفید ماندن ذیل صفحات دفتر در آخر هر روز یا هرهفته یا هرماه به شرطی که اسناد دارای شماره ردیف بوده و قسمت سفید مانده با خط بسته شود، به اعتبار دفتر خللی وارد نمی‌آورد.

هیات سه‌نفری حسابرسان موضوع بند ۳ ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم (اصلاحیه مورخ ۲۷/۱۱/۱۳۸۰)، درصورتی‌که با توجه به دلایل توجیهی مؤدی و نحوه تحریر دفاتر و رعایت استانداردهای حسابداری و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از سوی اداره امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر، احراز کنند که ایرادات مزبور به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی‌کند، مکلف است نظر خود را مبنی بر قبولی دفاتر و اسناد و مدارک اعلام کند. (ماده ۱۷)

منبع:رسانه مالیاتی ایران