پوكايوكه توسط يك مهندس توليد، ژاپني به نام شي جي يو شينگو ابداع شد. پوكا در فارسي به معناي (خطاهاي غير عمدي) و يوكه (پرهيز) است. نتيجه اينكه پوكايوكه سيستمي است كه از هدر رفتن انرژي، زمان و منابع قبل از بروز خطا در آينده، جلوگيري مي كند.

اساس پوكايوكه بر احترام به ذكاوت و هوش كارگران مبتني است. پوكايوكه با حذف كارهاي تكراري و فعاليت هايي كه وابسته به حافظه و احتياط هستند، وقت و فكر كارگران را آزاد مي كند تا آنها بتوانند وقت خود را به انجام فعاليت هاي ارزش آفرين اختصاص دهند. در محيط پيچيده كاري، ممكن است بعضي از كارها اشتباه انجام شوند و هر روز اين امكان وجود دارد كه اين اشتباهات به توليد محصول معيوب منجر شوند. عيوب، ‌اتلاف محسوب مي شوند و اگر شناسايي نشوند، ‌انتظارات كيفي مشتري را برآورده نمی کنند. پوكا يوكه بر اين اعتقاد استوار است كه نبايد حتي تعداد كمي كالاي معيوب توليد شود.

نبايد انتظار داشت كه افراد همه كارها را هميشه مثل ماشين درست و دقيق انجام دهند. يك حواس پرتي كوچك مي تواند باعث بروز اشتباه شود. اين خطا لزوما" به عنوان كم كاري يا قصور در كار نيست. بلكه يك نقص طراحي است كه باعث شده براي انجام عملياتي، توجه و دقت عمل زيادي صرف شود و اين مشكل بزرگي است.

اصول پايه اي پوكايوكه ، طراحي يا استفاده از ابزارهاي پيشرفته يا گاه ساده، تكنيك ها و فرايندهايي است كه اشتباه كردن را براي استفاده كننده غير ممكن ميكند. پوكايوكه یک قانون ساده است كه باعث صرفه جويي هاي كلان ميشود.

با ايجاد خطاناپذيري در سيستم، اگر استفاده كننده در شرايط عادي و نرمال هم نباشد، در استفاده از سيستم نمي تواند خطايي كند و اين خود باعث جلوگيري از اتلاف، خرابي، ضايعات و حادثه مي شود.

پوكایوكه در مقابل انواع خطاها چهار وظیفه مهم برعهده دارد:

۱-حذف خطا

۲-كنترل و جلوگيري از بروز خطا

۳- توقف اثرات زيانبار خطا

۴- اعلام وجود خطا

تشخيص و توقف عيبي كه در حال ايجاد شدن است ، “پيشگيري “ و تشخيص عيبي كه به تازگی ايجاد شده است ، “كشف” ناميده مي­ شود.

علل عمده بروز خطا

۱-     اشتباهات: مثل اشتباه مميز، اطلاعات اشتباه، تشخيص نادرست و…

۲-     تغييرات: مثل فرهنگ سازماني متفاوت، ديدگاه مختلف مميزان، و…

۳-     پيچيدگي: مثل پيچيدگي برخي فرايندها، نبود فرهنگ سازماني مشخص و…

اين عوامل ريشه اصلي عيوب و خطاها هستند. باتوجه به اين كه بهترين روش­ هاي كنترل پيشگيرانه هم كامل نيستند، بنابراين نياز به يك پاسخ واكنشي در قبال بروز خطاها وجود دارد. در اين حالت اقدام اصلاحي بر كنترل خطا و بهبود آن و يا توقف كامل فرايند تاكيد دارد. بنابراين در مواجهه با خطاها به سه طريق مي توان اقدام كرد:

۱-     Warnآگاهي دادن و جلوگيري از بروز خطا

۲-     Control  مشخص شدن خطا و كنترل آن

۳-     Shutdown  توقف كامل فرايند و حذف خطرات فرآيند

نتيجه­گيری

پوكايوكه مانند علم پرتاب يك موشك پيچيده نيست بلكه داراي قوانين و تكنيك هاي ساده اي است كه مي­ تواند صرفه جويي­ هاي كلاني را براي سازمان داشته باشد. حد و اندازه تكنيك­ هاي پوكايوكه در كارهايي كه انجام مي­ گيرد مشخص مي­ شود. براي پوكايوكه ايده­ هاي بسیاري وجود دارد كه هريك مي­ تواند داراي حد و اندازه خاص خود باشد.